October 2022

1887-1940

Ο Λυκούργος Ν. Κογεβίνας (Κέρκυρα, Ιούνιος 1887 – Αθήνα, Σεπτέμβριος 1940) ήταν Έλληνας ζωγράφος και χαράκτης. Θεωρείται ως ένας από τους πρωτοπόρους Έλληνες στην τέχνη της χαλκογραφίας (οξυγραφίας)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ήταν γιος του Κερκυραίου ποιητή και μεταφραστή Νίκου Κογεβίνα (1856–1897), ο οποίος ήταν γνωστός στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής του με το ψευδώνυμο Γλαύκος Πόντιος. Έλαβε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον Γεώργιο Σαμαρτζή και συνδέθηκε φιλικά με τους συμπατριώτες του ζωγράφους Βικέντιο Μποκατσιάμπη και Άγγελο Γιαλλινά.

Σε ηλικία 16 ετών πήγε στη Ρώμη για να μελετήσει από κοντά τα κλασικά έργα τέχνης της ιταλικής πρωτεύουσας^[3]. Το 1904 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό του, για να σπουδάσει χαλκογραφία στην Ακαδημία Ζυλιάν.^[2] Το ενδιαφέρον του στην αρχή στράφηκε κυρίως στην κλασική ζωγραφική αντιγράφοντας έργα μεγάλων καλλιτεχνών που βρίσκονται στο Λούβρο.Λ. Κογεβίνας, Le Mont Athos (ελληνικός τίτλος: Μοναστήρια του Αγίου Όρους), χαλκογραφία, 41 εκ. x 32 εκ. Ιδιωτική συλλογή. Από ομώνυμο λεύκωμα με 12 χαλκογραφίες που κυκλοφόρησε σε 250 αριθμημένα αντίτυπα στο Παρίσι το 1922.

Το 1908 διέκοψε τις σπουδές του για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία.^[2] Όμως επωφελήθηκε από την επιστροφή του στην Ελλάδα για να συμμετάσχει σε ομαδική έκθεση νέων στο Ζάππειο το 1909.^[4] Την ίδια εποχή δημοσίευσε τα σχέδιά του Παραλία Λοκρίδος και Ποταμός Κέρκυρας στο περιοδικό Παναθήναια.

Με το τέλος της θητείας του, έφυγε για το Μόναχο. Εκεί γνώρισε τα χαρακτικά του Ντύρερ και εντυπωσιάστηκε τόσο από αυτά ώστε αποφάσισε να αφοσιωθεί στη χαρακτική. Το 1913 εγκαταστάθηκε και πάλι για έναν χρόνο στο Παρίσι, αφού στο μεταξύ υπηρέτησε ως έφεδρος υπολοχαγός στους Βαλκανικούς Πολέμους. Πριν από την επιστροφή του στο Παρίσι, συμμετείχε σε έκθεση του Συνδέσμου Ελλήνων Καλλιτεχνών, του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος.^[5]

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΟ

Το 1914, ο Κογεβίνας έγινε μέλος της «Συντροφιάς των Εννέα», μιας κερκυραϊκής καλλιτεχνικής ομάδας με πρωτοποριακές πνευματικές αναζητήσεις, η οποία εξέδιδε το περιοδικό Κερκυραϊκή Ανθολογία^[6]. Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε το 1915, στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», όπου παρουσίασε χαλκογραφίες από τον πόλεμο. Το 1916 παρουσίασε έργα του στο Ζάππειο μαζί με τον Βυζάντιο, τον Λύτρα, τον Παρθένη, τον Μαλέα, κ.ά.

Το 1918, πήγε εθελοντής στη Βόρειο Ήπειρο, ως υπασπιστής του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ενώ από την κυβέρνηση Βενιζέλου ορίστηκε ζωγράφος του Στρατού, οπότε και φιλοτέχνησε πολλά έργα με πολεμικά θέματα^[7].

Τον Δεκέμβριο του 1918, πραγματοποίησε μεγάλη ατομική έκθεση με εκατό έργα, ζωγραφικά και χαρακτικά. Το φιλότεχνο κοινό της Αθήνας τον χαρακτήρισε «άριστο». Δεν έλειψαν ωστόσο και τα επικριτικά σχόλια από συντηρητικούς τεχνοκριτικούς που τον κατέταξαν, μαζί με τον Κωνσταντίνο Παρθένη, στους «αντάρτες της τέχνης»^[7].

Το 1919 νυμφεύθηκε την εικοσάχρονη τότε Μιχαήλα ή Μικέττα Αβέρωφ (1900–1977), συγγενή του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ και εξαδέλφη του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα. Τα χρόνια του έγγαμου βίου του με την Αβέρωφ, που κράτησε έως το 1933, τα πέρασε στο Παρίσι. Στη γαλλική πρωτεύουσα, ο Κογεβίνας, που είχε μάθει καλά την τέχνη της τυπογραφίας, άνοιξε δικό του εκδοτικό οίκο για να κυκλοφορήσει καλλιτεχνικές εκδόσεις και επιστολικά δελτάρια (καρτ ποστάλ) με ελληνικά θέματα.

Το 1922 εξέδωσε το πρώτο του λεύκωμα με δώδεκα χαλκογραφίες και θέμα το Άγιο Όρος (Le Mont Athos, ελληνικός τίτλος: Μοναστήρια του Αγίου Όρους, Paris: La Belle Edition). Ακολούθησαν άλλα τρία δικά του λευκώματα: Grèce paysages antiques (ελληνικός τίτλος: Τοπία της Αρχαίας Ελλάδας, Paris: La Belle Edition, 1924), La Grèce byzantine et franque (ελληνικός τίτλος: Βυζαντινή και Φράγκικη Ελλάδα, Paris: L’Art Grec, 1927), και Corfou (ελληνικός τίτλος: Κέρκυρα, Paris: L’Art Grec, 1930). Ταυτόχρονα άρχισε να ασχολείται με την εικονογράφηση βιβλίων, ενώ συμμετείχε και σε εκθέσεις.

Τον Μάρτιο του 1931, ήταν υποψήφιος για την Έδρα Χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, μαζί με τον Άγγελο Θεοδωρόπουλο και τον Γιάννη Κεφαλληνό, ο οποίος και τελικά εκλέχτηκε. Το 1933 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα και ένα χρόνο αργότερα, γνώρισε τη δεύτερη σύζυγό του, την τριαντάχρονη τότε Αλεξάνδρα Γεωργαντά. Το σπίτι του στην οδό Δεινοκράτους, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη, σώζεται έως σήμερα^[7].Το «Αβέρωφ» στην Κωνσταντινούπολη το 1919.

Τη δεκαετία του 1930 ο Κογεβίνας προσβλήθηκε από φυματίωση. Συνέχισε ωστόσο να εργάζεται σκληρά. Το 1933, με την επιστροφή του στην Ελλάδα, συμμετείχε με τον Γαλάνη, τον Κεφαλληνό, τον Ζαβιτσιάνο (που είχε στο μεταξύ πεθάνει) και τον Θεοδωρόπουλο σε μεγάλη έκθεση χαρακτικών στην αίθουσα τέχνης «Στούντιο» της Αθήνας. Την ίδια χρονιά εικονογράφησε το βιβλίο του Καμπούρογλου Αἱ Ἀθῆναι ποὺ φεύγουν. Έως το 1939 δημοσίευσε μερικές ακόμα χαλκογραφίες του στο περιοδικό Νέα Εστία και εικονογράφησε δύο ακόμη βιβλία: Η οικογένεια Μάρμορα του Σπυρίδωνα Θεοτόκη (1937) και Καράβια του Αγώνος (1938). Μάλιστα, για την εικονογράφηση της Οικογένειας Μάρμορα, τιμήθηκε με το βραβείο του Υπουργείου Παιδείας (1938).

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Το καλοκαίρι του 1939, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε. Έναν χρόνο, αργότερα ο Λυκούργος Κογεβίνας άφησε την τελευταία του πνοή. Ο συνάδελφός του Περικλής Βυζάντιος, στον επικήδειο που εκφώνησε, χαρακτήρισε τον ζωγράφο και χαράκτη ως τον πρώτο «που έδειξε στους ζωγράφους το δρόμο των νησιών με τα άσπρα σπίτια, τη Σαντορίνη με τα κόκκινα βράχια, τα μοναστήρια με τα υψηλά κυπαρίσσια στις κορφές των βουνών, ολόκληρο το υλικό του ελληνικού υπαίθρου»^[7].

Ο Λυκούργος Κογεβίνας θεωρείται ως αυτός που εισήγαγε στην Ελλάδα την τεχνική της οξυγραφίας. Μαζί με τους συμπατριώτες του Ζαβιτσιάνο και Βεντούρα, συγκαταλέγεται στους πρωτεργάτες της ελληνικής χαρακτικής. Η τέχνη του, κατά την πιο δημιουργική περίοδο 1908–1925, συνέβαλε πάρα πολύ στην εδραίωση της ελληνικότητας στη νεοελληνική καλλιτεχνική ζωή. Απέδωσε το ελληνικό τοπίο χρησιμοποιώντας ευρωπαϊκή τεχνική αλλά και μοναδική ελληνική χροιά.

ΠΗΓΕΣ:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82

https://artsandculture.google.com/asset/landscape-from-corfu-kogevinas-lykourgos/KgFto74AmTwOBg

Μετά το πέρας των εξετάσεων για την εισαγωγή στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, έχουμε την χαρά να σας ανακοινώσουμε την ολοκληρωμένη ,πλέον, λίστα των επιτυχόντων μας:

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ):

-ΘΕΟΔΟΣΗΣ Π.

ΙΩΑΝΝΙΝΑ (ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ):

-ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Τ.

Συγχαρητήρια σε ΄΄ολους τους εξεταζόμενους και ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία!

Παρέμβαση στη Συλλογή του EMΣΤ-2ος όροφος

Ο Αντώνης Πίττας ασχολείται εδώ και καιρό με τη διερεύνηση της εικαστικής γλώσσας και κληρονομιάς του μοντερνισμού και την υπόσχεσή του για έναν καλύτερο, πιο ισότιμο και δημοκρατικό κόσμο για όλους.  Εντούτοις, η σφοδρή επιθυμία για πλήρη ανανέωση συνέβαλε επίσης στην ολοκληρωτική καταστροφή. Το 2019 ο Πίττας ήταν φιλοξενούμενος καλλιτέχνης (artist-in-residence) στην οικία Van Doesburg, το πάλαι ποτέ σπίτι και στούντιο του Theo van Doesburg, λίγο έξω από το Παρίσι. Η διαμονή του συνέπεσε με τις ευρείας κλίμακας διαμαρτυρίες του κινήματος των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία. Παρόλο που οι διαδηλώσεις έδειχναν να έχουν κοινό οπτικό παρονομαστή τα κίτρινα γιλέκα, τα κίνητρα των διαδηλωτών που απαιτούσαν αλλαγές ήταν πολλά και ιδιαιτέρως διαφορετικά μεταξύ τους. Ο Πίττας πέρασε από τον φλέγοντα χαρακτήρα των διαδηλώσεων έξω στους δρόμους, στο ιστορικό πλαίσιο και την ιδιωτική σφαίρα του Van Doesburg House.  Η επιλογή του αυτή τον ώθησε να εξετάσει την κληρονομιά του μοντερνισμού μέσα από ένα πολιτικό πρίσμα. Το έργο του Πίττα βασίστηκε σε μια επιλογή από έργα σε χαρτί του Van Doesburg, από τη μεγάλη συλλογή του Centraal Museum της Ουτρέχτης, της πόλης στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ολλανδός καλλιτέχνης.  Ως η κινητήρια δύναμη του κινήματος De Stijl, ο Van Doesburg (μαζί με τον Mondrian) αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης. Ο Πίττας επέλεξε σχέδια και γκουάς του Van Doesburg, τα οποία αντιπαραθέτει, τόσο εικαστικά όσο και διαλογικά, με τις δικές του μεγάλων διαστάσεων σιλουέτες από αλουμίνιο. Ο Πίττας απαθανάτισε τις διαδηλώσεις του κινήματος των κίτρινων γιλέκων φωτογραφίζοντας τους διαδηλωτές, την αστυνομία αλλά και τις αντιπαραθέσεις και διαδράσεις τους στους δρόμους. Στην παρέμβαση αυτή, επιστρέφουν ως σιλουέτες, άλλοτε ως ξεχωριστά άτομα και άλλοτε συγχωνεύονται σε μια ενιαία μάζα σωμάτων. Με την τοποθέτησή τους μπροστά από τα σχέδια του Van Doesburg, μοιάζουν να κλείνουν τον δρόμο αλλά και να προστατεύουν το έργο του, την κληρονομιά του. Οι επισκέπτες της έκθεσης ενθαρρύνονται να φωτογραφίσουν το έργο με τη χρήση φλας, ώστε να ενεργοποιηθεί η εγκατάσταση. Χαρακτηριστικό στοιχείο, τόσο της έκθεσης όσο και της έκδοσης που τη συνοδεύει, είναι το ανακλαστικό φύλλο σε κίτρινο χρώμα, ένα υλικό που χρησιμοποιείται εν γένει σε στηθαία και οδικές πινακίδες, και οι συνυποδηλώσεις του σχετίζονται με κίνδυνο, ορατότητα, προειδοποίηση, προστασία, τοξικότητα, ασφάλεια και έλεγχο. Ο τίτλος jaune, geel, gelb, yellow προέρχεται από το ντανταϊστικό περιοδικό Mécano του Van Doesburg, το οποίο εκδόθηκε πριν από 100 χρόνια. Η έκθεση και η έκδοση που τη συνοδεύει εξετάζουν την αποτυχία, την κατάρρευση και την ιστορικοποίηση των μοντερνιστικών ιδεωδών που πρέσβευε ο Theo van Doesburg, με φόντο το σημερινό πολιτικό σκηνικό των μαζικών διαμαρτυριών.  Η εγκατάσταση του Πίττα παρεμβαίνει άμεσα στη συλλογή του ΕΜΣΤ, συγκεκριμένα σε ένα κεφάλαιο που αναφέρεται στην πολιτική αναταραχή και τη διαμαρτυρία κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όταν η χώρα βρισκόταν υπό την επιρροή μιας στρατιωτικής δικτατορίας, και έρχεται να προτείνει την εξέταση διαφόρων πτυχών της πολιτικής δυσαρέσκειας και των μέσων με τα οποία αυτή εκφράζεται.

Η έκθεση εντάσσεται στο νέο πρόγραμμα του ΕΜΣΤ, στο πλαίσιο του οποίου σύγχρονοι καλλιτέχνες καλούνται να παρέμβουν στη συλλογή του Μουσείου. Το έργο του Theo van Doesburg παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Το ΕΜΣΤ θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά το Centraal Museum και ιδιαιτέρως τον διευθυντή του Bart Rutten για τον δανεισμό των έργων του Theo Van Doesburg.

Η δουλειά του περιλαμβάνεται και στην έκθεση Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος.

Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

Ο Αντώνης Πίττας γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει στο Άμστερνταμ. Φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, στο Ινστιτούτο Piet Zwart στο Ρόττερνταμ, και στο Ινστιτούτο Sandberg στο Άμστερνταμ. Έχει υπάρξει artist-in-residence στο Center for Curatorial Studies του Bard College στο Annandale-on-Hudson της Νέας Υόρκης. Αυτή την στιγμή είναι Honorary Fellow of the Faculty of Humanities, στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις σε μουσεία και κέντρα σύγχρονης τέχης του εξωτερικού, όπως το Centraal Museum, στην Ουτρέχτη, το Significant Other, στη Βιέννη (2019), το Stedelijk Museum Bureau, στο Άμστερνταμ, , το MACRO, το Μουσείο Σύγρονης Τέχνης της Ρώμης, το BAK, στην Ουτρέχτη, το Van Abbemuseum, στο Αϊντχόβεν και το CCA Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, στηΓλασκώβη. Επίσης σε διεθνείς διοργανώσεις όπως η Manifesta 12, στο Παλέρμο. Στην Ελλάδα, έχει παρουσιάσει δουλειά του στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο MOMus (2019) και στην Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης (2015).

ΠΗΓΕΣ:

Το Στον ίδιο χώρο είναι ένας καλλιτεχνικός διάλογος που άνοιξε η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη με το ζωγραφικό έργο του παππού της Ανδρέα Βουρλούμη (1910-1999). Η Ειρήνη Βουρλούμη παραθέτει δικές της φωτογραφίες τραβηγμένες με κινητό τηλέφωνο κατά τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Αθήνας – ένας φόρος τιμής δίπλα σε έργα που έκανε ο Ανδρέας Βουρλούμης πάνω από μισό αιώνα πριν: ζωγραφικούς πίνακες, υδατογραφίες, σχέδια και ποιήματα. Τα μέσα διαφέρουν αλλά ο σκοπός είναι κοινός.

Η έκθεση παρουσιάζει 32 ζεύγη φωτογραφιών και ζωγραφικών έργων που έχει επιλέξει η ίδια η Ειρήνη Βουρλούμη. Η αντιπαραβολή των φωτογραφιών με τα ζωγραφικά έργα επικεντρώνεται θεματικά στην καταγραφή της πόλης της Αθήνας και της καθημερινής ζωής της, αλλά περιλαμβάνει και τη σύνδεση συναισθηματικών καταστάσεων με χρωματικές και μορφολογικές λεπτομέρειες σε τοπία και εσωτερικούς χώρους. Μέσα από τον συσχετισμό των εικόνων η φωτογράφος δημιουργεί γέφυρες μεταξύ της μεταπολεμικής Αθήνας, όπως την αποτύπωσε στα γρήγορα σχέδια του ένας ιστορικής σημασίας ζωγράφος και της ίδιας πόλης σήμερα, όπως την καταγράφει η ίδια στις δικές τις περιπλανήσεις. Από τις εικόνες αυτές αναδύεται ο διαχρονικός χαρακτήρας της πόλης, από την αρχιτεκτονική και το τοπίο ως τη ζωή των κατοίκων της, αλλά και μια εναλλακτική γενεαλογία απεικόνισης του αστικού τοπίου.

Η δουλειά της περιλαμβάνεται και στην έκθεση Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος.

Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

Η Ειρήνη Βουρλούμη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και έχει ελληνική και ινδονησιακή καταγωγή. Σπούδασε στο Parsons School of Design και στο Columbia Graduate School of Journalism στη Νέα Υόρκη. Εκτός από την καλλιτεχνική της δουλειά σαν φωτογράφος η Ειρήνη Βουρλούμη έχει συνεργαστεί ως φωτορεπόρτερ με εφημερίδες, περιοδικά και blog, όπως οι The New York Times, The Guardian, The Wall Street Journal, The Financial Times, κυρίως για θέματα που σχετίζονται με την προσφυγική κρίση αλλά και τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Ανάμεσα στις προσωπικές σειρές έργων της περιλαμβάνεται η σειρά φωτογραφιών από τις εθνικές εκλογές του 2015, Party like there is no tomorrow, ο φωτογραφικός συσχετισμός του μυθιστορήματος του Στρατή Μυριβήλη «Η Παναγιά η γοργόνα» με την πρόσφατη υποδοχή μεταναστών στη Σκάλα Συκαμινιάς, The Mermaid Madonna, καθώς και η καταγραφή της Αθήνας ως σκηνικού  της οικονομικής κρίσης, In Waiting. Η Βουρλούμη έχει εκθέσει στο Bozar στις Βρυξέλλες, στο Martin Gropius Bau στο Βερολίνο και στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα, μεταξύ άλλων. Το πρώτο της βιβλίο, In Waiting, κυκλοφόρησε το 2017 από τον γερμανικό εκδοτικό οίκο Hatje Cantz. Η Βουρλούμη είναι μέλος της ελληνικής κολεκτίβας Depression Era.

Ο Ανδρέας Βουρλούμης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1910 και πέθανε στην Αθήνα το 1999. Σπούδασε χημεία, και εργάστηκε για ένα διάστημα ως χημικός, επικεντρώθηκε όμως στη μελέτη της ζωγραφικής, ζώντας μάλιστα για ένα διάστημα στο Παρίσι. Κατοικούσε στο Κολωνάκι ενώ διατηρούσε εργαστήριο στο Παγκράτι. Είχε πάντα μαζί του σημειωματάρια στα οποία ζωγράφιζε.  Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Ανδρέας Βουρλούμης γέμισε εκατοντάδες τετράδια με σχέδια και ακουαρέλες, κυρίως με σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Αθήνα. Έχουν γίνει δύο αναδρομικές εκθέσεις του έργου του, στην Εθνική Πινακοθήκη το 1990 και στο Μουσείο Μπενάκη το 1999.

ΠΗΓΕΣ: