July 2022

You are browsing the site archives by month.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΘΕΝΗΣ, Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΟΥ

Αποθέωση του Αθανασίου Διάκου
Αποθέωση του Αθανιασίου Διάκου

Διάρκεια έκθεσης 06.07.2022 έως 28.11.2022 στο Κεντρικό Κτίριο, Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη

ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΕΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
Η καλλιτεχνική δημιουργία του Παρθένη χαρακτηρίζεται από συνεχείς πρωτεϊκές μεταμορφώσεις. Μόνο ο ομήλικός του Picasso (1881-1973) μπορεί να παραβληθεί μαζί του σε αυτό τον τομέα. Άλλωστε, ο Έλληνας μοιράζεται με τον Ισπανό ομότεχνό του και ένα άλλο σπάνιο προνόμιο: ότι και οι δυο καλλιτέχνες καταφέρνουν να διατηρούν μια στιλιστική σταθερά, έναν ευανάγνωστο γενετικό κώδικα, ένα άμεσα αναγνωρίσιμο ύφος που διαπερνά και ενοποιεί τις πολύτροπες αναζητήσεις τους. Αυτό που χαρίζει στο έργο του Παρθένη τη μοναδική ατομικότητά του είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει την καλλιτεχνική δημιουργία, ως καθαρά πνευματική υπόθεση, ως cosa mentale, όπως την όρισε ο Leonardo da Vinci (1459-1519). Ο τελικός προορισμός της είναι η καθαρή ποίηση, αλλά ο δρόμος που οδηγεί σε αυτή την κορυφή είναι η έρευνα, η γνώση, η σοφία: «Η τέχνη όμως πρέπει να έχει και την επιστήμη της… Και την επιστήμη μπορεί καθένας να τη διδαχτεί. Η τέχνη είναι ουσιαστικά ατομική, προσωπική».
Μετά την επιστροφή του από το Παρίσι, με νωπές ακόμη τις εντυπώσεις από τα ζωηρά χρώματα των Fauves και των Nabis, ο Παρθένης θα ζωγραφίσει μερικά γοητευτικά ύπαιθρα εκ του φυσικού, ιδιαίτερα στην Κέρκυρα, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, χωρίς συμβολιστικές παραδηλώσεις. Μόνο αυτή την περίοδο ο ζωγράφος συμπλέει με τους ομοτέχνους του της «Ομάδας Τέχνη», που φιλοτεχνούν τις δυο πρώτες δεκαετίες του αιώνα έργα αμιγώς υπαιθριστικά, ανταποκρινόμενοι στο αίτημα της δημιουργίας ενός ελληνικού μοντερνισμού. Αμέσως μετά εμφανίζονται και επιβάλλονται στο έργο του οι ισχυρές σχηματοποιήσεις, ενώ ένας ποιητικός άνεμος μεταμορφώνει τα ύπαιθρά του σε υπερβατικά οράματα των «Ηλυσίων πεδίων». Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, οι σχηματοποιήσεις αυτές αποκαλύπτουν τη λανθάνουσα ποιότητα του αττικού φωτός, που κάνει τους όγκους να διαγράφονται με καθαρότητα και συσπειρώνει τα σχήματα, δίνοντας το πρωτείο στη γραμμή έναντι του χρώματος. Είναι το στοιχείο εκείνο που ο διορατικός Τσαρούχης θα αποκαλέσει «αττικισμό» στη ζωγραφική του δασκάλου του.
Η δεκαετία του ’20 θα δει τον Παρθένη να αποσύρεται βαθμιαία από τα εγκόσμια και να βυθίζεται στον οραματικό κόσμο της ώριμης ζωγραφικής του, που ενοικείται από αλληγορικές και συμβολικές παραστάσεις. Οι μορφές του, καμπυλόγραμμες, κυματοειδείς, χορευτικές, εντάσσονται αρμονικά στον χώρο δημιουργώντας μελωδικές ρίμες με τα περιβάλλοντα συνθετικά στοιχεία, δέντρα, βουνά, λόφους. Μνήμες από τους ευρωπαίους συμβολιστές, παλαιότερους και νεότερους (Puvis de Chavannes, Maurice Denis, Ferdinand Hodler), αλλά και επιδράσεις από το Βυζάντιο ή τον Θεοτοκόπουλο, απόλυτα χωνεμένες και υποταγμένες στον προσωπικό κώδικα του ζωγράφου, ανιχνεύονται στα έργα αυτής της περιόδου (Τα αγαθά της συγκοινωνίας, 1920-1925). Το χρώμα, που διατηρεί ακόμη τη δροσιά του στις μεγάλες αλληγορικές και διακοσμητικές συνθέσεις της δεκαετίας του ’20, θα αρχίσει να υποχωρεί, δίνοντας τη θέση του σε πιο εγκεφαλικά σχήματα, που παραπέμπουν στην αναλυτική φάση του Κυβισμού. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η στροφή αυτή παρατηρείται στις μετακυβιστικές νεκρές φύσεις που συντονίζονται, και μάλιστα συγχρονικά, με τις κλασικιστικές νεκρές φύσεις που ζωγραφίζουν οι πρωτοπόροι του Κυβισμού, Picasso, Braque, Juan Gris, τον ίδιο καιρό στο Παρίσι. Τα χρώματα αυτά, που ο Τσαρούχης θα τα ονομάσει πολυγνώτεια, δεν είναι άλλα από τα βυζαντινά που εισήγαγε τον ίδιο καιρό με εθνικιστικό ζήλο ο Κόντογλου στη ζωγραφική, επηρεάζοντας πολλούς καλλιτέχνες της Γενιάς του Τριάντα.
Η γραφή του Παρθένη γίνεται ολοένα και πιο γεωμετρική, η καμπύλη και η ευθεία εναλλάσσονται, συχνά χαραγμένες με τον χάρακα και τον διαβήτη, ενώ η ζωγραφική ύλη ελαφρώνει, γίνεται πνευματικός αιθέρας. Ο καμβάς, γυμνός, μεταμορφώνεται σε οθόνη, όπου προβάλλονται οι υπερβατικές εικόνες των μεγάλων οραματικών συνθέσεων, που απασχολούν σχεδόν αποκλειστικά την έμπνευση του καλλιτέχνη τη δεκαετία του ’30. Θέλοντας να αξιοποιήσει την αδρή υφή και το υπόλευκο χρώμα της πίσω όψης του καμβά, δεν θα διστάσει να τον μεταβάλει σε πεδίο των πιο φιλόδοξων συνθέσεών του, όπως είναι η μνημειώδης Αποθέωση του Αθανασίου Διάκου (1933). Τα υπερφυσικά δρώμενα αυτών των έργων ταυτίζονται με θεοφάνειες, που αισθητοποιούνται με τη βοήθεια μιας αχειροποίητης τεχνικής. Η χρωστική ουσία χάνει την υλική της υπόσταση, γίνεται καθαρή πνευματική προβολή. Οι μορφές, μετάρσιες, μετεωρίζονται σε έναν υπερβατικό χώρο, όπου ο χρόνος έχει καταλυθεί, όπως στη βυζαντινή τέχνη, και όπου τα λείψανα του ορατού κόσμου έχουν αναχθεί σε πλατωνικά αρχέτυπα. Θα έλεγε κανείς πως τα ώριμα έργα του Παρθένη τείνουν προς ένα ιδανικό αρχέτυπο, ιερό και αχειροποίητο όπως το μανδήλιον της Αγίας Βερενίκης.
Το καταλυτικό στοιχείο της τελικής αλχημικής κράσης, που συναιρεί και συγχωνεύει τον ιδιότυπο εκλεκτισμό του Αλεξανδρινού καλλιτέχνη, και που συνιστά εν τέλει την πεμπτουσία του ύφους του, είναι μια ιδανική άνω πατρίδα του μύθου, της ιστορίας και της τέχνης, όπως τη θεάται ένας μορφωμένος Έλληνας της διασποράς από προοπτική απόσταση. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που είδε και μετουσίωσε στην ποίησή του ο Καβάφης την ιστορία και τον μύθο μιας φιλτάτης ιδεατής και διαχρονικής Ελλάδας με νοσταλγία, εκ του μακρόθεν. Γιατί στην πραγματικότητα ο Παρθένης παρέμεινε για πάντα εθελοντικά αυτοεξόριστος και ανένταχτος, πολίτης της δικής του ουτοπικής Ελλάδας.

Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα

Νεκρή φύση
Νεκρή Φύση

ΠΗΓΕΣ:

https://www.nationalgallery.gr/el/periodikes-ektheseis/trehouses/1744-%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%83-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CF%83,-%CE%B7-%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B6%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%83-%CF%84%CE%BF%CF%85.html

Μετά το πέρας των εξετάσεων για την εισαγωγή στα Καλλιτεχνικά Γυμνάσια, έχουμε τη χαρά να σας ανακοινώσουμε την ολοκληρωμένη, πλέον, λίστα των επιτυχόντων μας.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΕΡΑΚΑ:

ΣΟΥΚΟΥΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΜΠΑΛΩΜΕΝΟΣ-ΣΑΡΑΦΙΑΝΝΟΣ ΛΑΕΡΤΗΣ

ΒΕΡΓΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑ

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΒΕΛΙΝΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ:

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΟΡΦΕΑΣ

ΣΟΥΒΑΤΖΗ ΣΟΦΙΑ

Συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά για τη συμμετοχή τους στις εισαγωγικές εξετάσεις των Καλλιτεχνικών Γυμνασίων. Άσχετα με το αποτέλεσμα αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια, η εμπειρία και η γνώση. Ήταν ένα ευχάριστο ταξίδι για όλους, γεμάτο με ανάμεικτα συναισθήματα, το οποίο έφτασε στο τέλος του. Και να θυμάστε δεν τα παρατάμε ποτέ, πάντα κυνηγάμε τα όνειρα και τους στόχους μας. Η αγάπη και το μεράκι αποτελούν αρωγοί, για να υλοποιηθούν οι στόχοι και τα όνειρα μας! Καλό καλοκαίρι σε όλα τα παιδιά με τις καλύτερες ευχές για το μέλλον! Σας ευχαριστούμε πολύ!

Σπύρος Παπαλουκάς|Ερευνητής του Αινίγματος της Ζωγραφικής. Γνωστά και Άγνωστα Έργα.

Ημερομηνία/Ώρα
12/07/2022 – 16/10/2022
10:00 – 18:00

Τοποθεσία
Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη

Ο Σπύρος Παπαλουκάς (1892- 1957) συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικών δημιουργών των αρχών του 20ού αιώνα, που συνέβαλαν στην αναμόρφωση και στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής ζωγραφικής. Συνεχίζει και διευρύνει το έργο των πρωτοπόρων, Κωνσταντίνου Παρθένη, Κωνσταντίνου Μαλέα, Γεωργίου Μπουζιάνη, ενώ με τους Νικόλαο Λύτρα, Μιχάλη Οικονόμου, Νικόλαο Οθωναίο προτείνουν καινοτόμους τρόπους απόδοσης της φύσης.

Το έργο του Παπαλουκά χαρακτηρίζεται από έναν διαρκή προβληματισμό και την αμφίδρομη σχέση κατανόησης του μοντέρνου, μέσα από τα δεδομένα της δικής μας παράδοσης και αντίστοιχα τη χρήση στοιχείων της παράδοσης κατά την ερμηνεία της μοντέρνας τέχνης.

Γεννημένος στη Δεσφίνα Φωκίδας, απόκτησε τις πρώτες γνώσεις ζωγραφικής κοντά σε αγιογράφο της πατρίδας του, συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα, στο Σχολείο Καλών Τεχνών και, την ίδια εποχή, συνάντησε τον Φώτη Κόντογλου και τον Στρατή Δούκα, δύο προσωπικότητες που τον σημάδεψαν. Η γνωριμία του με τη μοντέρνα τέχνη κατά την παραμονή στο Παρίσι (1917-1921) υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξή του και φαίνεται πως επηρεάστηκε από τις πιο συντηρητικές τάσεις της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, του  μετεμπρεσιονισμού  των Ναμπί και μιας ήπιας εκδοχής του φωβισμού.

Μετά την εμπειρία του Παρισιού, η παραμονή του Παπαλουκά επί έναν χρόνο στο Άγιον ΄Ορος, με τον Στρατή Δούκα, συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού του ιδιώματος. Εργάστηκε πυρετωδώς, ζωγραφίζοντας τοπία, μοναστήρια, αρσανάδες και αντέγραψε τοιχογραφίες, εικόνες, χειρόγραφα και έργα μικροτεχνίας, πολλά από τα οποία επεξεργάστηκε αργότερα στην αγιογράφηση του ναού της Ευαγγελίστριας στην Άμφισσα (1927-1932). Ο ίδιος αποφαίνεται για την επίδραση της βυζαντινής τέχνης: «Μου έδωσε την πίστη σε καθετί που μου ήταν ακόμα αναζήτηση. Εκεί πάνω στον Άθω είδα καθαρά πως η τέχνη σε κάθε μεγάλη εποχή της δεν είναι παρά φόρμα και χρώμα που έπρεπε να έχουν ανταπόκριση σε μια «μορφή»,…ένα σύνολο αισθητικών κανόνων που σύμφωνα με αυτό ένας λαός και σε μια εποχή θεραπεύουν τις ανάγκες της ζωής».

Οι τόποι που κατά καιρούς έμεινε και ζωγράφισε, Αίγινα, Λέσβος, Σαλαμίνα, Παρνασσός, Πάρος, Ύδρα, δημιουργούν διακριτές τεχνοτροπικά ενότητες, που ανταποκρίνονται κάθε φορά στα αιτήματα της εποχής, με πρωταρχικό αξίωμα ότι «η ζωγραφική πρέπει να συγκινεί με τα υλικά της μέσα και όχι με το θέμα». Παράλληλα, ζωγράφισε πορτρέτα, γυμνά, νεκρές φύσεις και ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία και την εικονογράφηση βιβλίων.

Βασικός στόχος της έκθεσης του Ιδρύματος Θεοχαράκη είναι η ανάδειξη της καλλιτεχνικής πορείας του Παπαλουκά, με κύριο χαρακτηριστικό τη συνεχή και μεθοδική αναζήτηση της προσωπικής του  ζωγραφικής έκφρασης, όπως αναδεικνύεται από τα πολλαπλά σχέδια και τις σπουδές της προετοιμασίας ως την επιτέλεση του τελικού πίνακα. Είναι μια πρόκληση για τον θεατή, να έχει την αίσθηση πως βρίσκεται στο εργαστήριο του ζωγράφου και παρακολουθεί τις διαδοχικές φάσεις της δημιουργίας ενός πίνακα, ενώ συγχρόνως διαπιστώνει τις μεταλλάξεις του τεχνοτροπικού του ύφους, από τα αχνά τοπία της Αίγινας στις αυστηρά δομημένες συνθέσεις του Όρους, στους έντονους χρωματικά και σχηματικά πίνακες της Σαλαμίνας ως τις αφαιρετικές απόψεις της Πάρου και τα λιτά εκθαμβωτικά στιγμογραφικά έργα της τελευταίας περιόδου. Παράλληλα, στις μακέτες των μνημειακών του θρησκευτικών και κοσμικών εικονογραφήσεων, αναδεικνύεται η πρωτοτυπία του προσωπικού του ύφους, με σεβασμό πάντα στην παράδοση και στη λειτουργικότητα των χώρων.

Τέλος, επιχειρείται με τις ενότητες των πινάκων και των σχεδίων της έκθεσης (πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά), την παράθεση αποσπασμάτων και σχολίων του ίδιου του Παπαλουκά, να προβληθεί το ευρωπαϊκό προφίλ του καλλιτέχνη και να τονιστεί η προσφορά του στην εξέλιξη της νεοελληνικής ζωγραφικής.

Το Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη έχει οργανώσει και παρουσιάσει τις ακόλουθες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις για το έργο του Σπύρου Παπαλουκά: «ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ: Συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη», 2007, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς, «ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ: Συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη», 2008, Σισμανόγλειο Μέγαρο Κωνσταντινούπολης, επιμέλεια: Τάκης Μαυρωτάς, «ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ: Συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη», 2008, Κέντρο Πολιτισμού Δήμου Θεσσαλονίκης, επιμέλεια: Τάκης Μαυρωτάς, «Σπύρος Παπαλουκάς: Αγιογραφίες, Σχέδια, Μακέτες», 2009, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, επιμέλεια έκθεσης: Χρυσάνθη Μπαλτογιάννη, «ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ: Ζωγραφική 1915-1956. Από τη συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη», 2010, Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα, επιμέλεια: Τάκης Μαυρωτάς, «Σπύρος Παπαλουκάς. Ωδή στον Ελληνικό Μοντερνισμό», 2012, Δημοτική Πινακοθήκη Χανιών, επιμέλεια έκθεσης: Πέγκυ Κουνενάκη, «Σπύρος Παπαλουκάς. SYNOPSIS», 2016, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς, «Η νεοελληνική τοπιογραφία από το 18ο ως τον 21ο αιώνα. Όραμα, εμπειρία και ανάπλαση του χώρου», 2009, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, επιμέλεια έκθεσης: Χάρης Καμπουρίδης, «Πρόσωπα του Μοντερνισμού: Η Ζωγραφική στη Βουλγαρία, την Ελλάδα και τη Ρουμανία. 1910-1940», 2009, Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Ρουμανίας στο Βουκουρέστι, επιμέλεια έκθεσης: Mariana Vida, Irina Genova και Τάκης Μαυρωτάς, «Συνέβη στην Αθήνα», 2009, Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», επιμέλεια έκθεσης: Ίρις Κρητικού, «Ιστορώντας την υπέρβαση. Από την παράδοση του Βυζαντίου στη Νεώτερη εποχή», 2013, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Άνδρος, επιμέλεια έκθεσης: Νίκος Ζίας, «Σπύρος Παπαλουκάς • Βασίλης Θεοχαράκης. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ», 2019, Μέγαρο Χορού Καλαμάτας, επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς.

Επιμέλεια έκθεσης: Ευθυμία Γεωργιάδου – Κούντουρα

Διάρκεια Έκθεσης: 12 Ιουλίου 2022 – 16 Οκτωβρίου 2022

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή 10:00-18:00

Εισιτήρια: 7€, 4€

ΠΗΓΕΣ:

https://www.iefimerida.gr/politismos/spyros-papaloykas-sto-idryma-theoharaki